Yeme Bozukluğu ve Bilişsel Davranışçı Terapi Üzerine Derleme
Özet Görüntüleme: 93
/ 
PDF İndirme: 114
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15719001Anahtar Kelimeler:
Yeme bozukluğu, bilişsel davranışçı terapi, derlemeÖzet
Yeme bozuklukları, bireyin yeme davranışlarında ciddi bozulmalarla kendini gösteren psikolojik rahatsızlıklardır. Genellikle beden algısı, kilo alma korkusu ve yeme ile ilgili takıntılı düşüncelerle ilişkilidir. Bulumiya nervoza, anoreksiyanervoza ve tıkınırcasına yeme atakları en yaygın türleridir. Bu rahatsızlıklar bireyin yaşam kalitesini ve sağlığını ciddi şekilde etkileyebilmektedir. BDT bireyin işlevsiz düşünce kalıplarını ve bu düşüncelerle ilişkili olumsuz davranışlarını değiştirmeyi amaçlayan, duygu-düşünce-davranış ilişkisine dayanan yapılandırılmış psikoterapi yöntemidir. Yeme bozukluklarının tedavisinde BDT’nin işlevine baktığımızda ise, bireyin beden algısı, kilo kontrolü ve yeme davranışıyla ilgili çarpıtılmış düşüncelerini belirleyip, bu düşünceleri işlevsel olanlarla değiştirmeyi hedeflemekte ve duygu-düşünce-davranışları yeniden yapılandırarak sağlıklı yeme alışkanlıkları kazandırmayı amaçladığı görülmektedir. Bu çalışmada derleme yöntemi kullanılmıştır. Derleme, belirli bir konuda yapılmış farklı kaynaklardan çalışmaların toplanarak düzenli ve bütüncül bir şekilde sunulmasıdır. Farklı veri tabanlarından 2000-2025 yılları arasında yayımlanmış bilimsel kaynaklar taranmış ve yeme bozuklukları ile bilişsel davranışçı terapi (BDT) arasındaki ilişki incelenmiştir. Saha çalışması yapılmamış, yalnızca literatür değerlendirilmiştir. Araştırmanın amacı ise yeme bozukluğu olan bireylerde BDT’nin ne derece etkili olduğunu anlamaktır. Bu kapsamda BDT’nin düşünce ve davranış değişimine dayalı yapısının tedavideki rolü ele alınmıştır. Çalışma ile ilgili bulgulara baktığımız da yeme bozukluklarının kadınlarda daha sık görüldüğünü, genellikle ergenlik, genç yetişkinlik döneminde görüldüğünü ve BDT’nin hem tek başına hem de diğer yöntemlerle birlikte uygulandığında olumlu sonuçlar verdiğini göstermiştir. Sonuç olarak yeme bozuklukları tedavisinde BDT etkili bir yöntemdir. Erken müdahale ve farkındalık çalışmaları önerilmektedir.
Referanslar
Agras W. S., Walsh T. B., Fairburn G. C. (2000). A Multicenter Comparison of Cognitive-Behavioral Therapy and Interpersonal Psychotherapy for Bulimia Nervosa, Arch Gen Psychiatry,57(5):459-466.
Agrass V. S., Fitzsimmons-Craft E. E., Wilfley D. E. (2017). Evolution of cognitive-behavioral therapy for eating disorders, Behaviour Research and Therapy, 88, 26–36.
Akkaya G. ve Yılmaz T. (2022). Beslenme ve İştaha İlişkin Kaygıda Bilişsel Davranışçı Terapi: Bir Olgu Sunumu, Klinik Psikoloji Dergisi, 6(3),392-405.
Alıcı Ö. (2021). Yetişkin Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu ve Yeme Bozukluğu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, 1-92.
Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı (çev. Köroğlu, E.). Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
APA (1952) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 1 st ed (DSM-I). Washington, DC, American Psychiatric Association.
APA (1968) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 2nd ed. (DSM-II). Washington, DC, American Psychiatric Association.
APA (1980) Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 3rd ed. (DSM-III) Washington, DC, American Psychiatric Association.
APA (1994) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed. (DSM-IV). Washington, DC, American Psychiatric Association.
Balçık S. M. (2022). Farklı Yeme Bozukluklarının Gelişmesinde Etiyolojik Bir Faktör Olarak Kültürlerarası Farklılıklar, Muhakeme Dergisi, 5(2),66-79.
Dönmez A. (2022). Gece yeme Sendromunun Nesne İlişkileri Bağlamında Projektif Testler ile Değerlendirilmesi, Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 9(3), 681-702.
Erbay L. ve Seçkin Y. (2016). Yeme Bozuklukları, Güncel Gastroentereloji, 20/4.
Ergüney F. E. Ve Sertel-Berk Ö. (2012). Yeme Bozukluğu Hastalarında Tedavi Motivasyonu, Beden İmgesi ve Depresyonun Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, 1-174.
Ergüney- Okumuş F. E. ve Deveci E. (2019). Yeme Bozukluklarında Grup Psikoterapileri, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(3):338-350.
Fairburn G. C. (2015). A transdiagnostic comparison of enhanced cognitive behaviour therapy (CBT-E) and interpersonal psychotherapy in the treatment of eating disorders. Behav Res Ther. 70: 64-71. 49.
Faraji H. ve Yıldırım-Ekmekci A. (2024). ‘‘Bir Yememe’’ Sorunsalı: ‘‘Kemiklerine Kadar’’ (To The Bone) Filminin Nesne İlişkileri Kuramı Bakımından Analizi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 1-14.
Ghaderi A., Wergeland G. J., Fjermestad K., Enebrink P., Halsaa L., Njardvşk U., Risse E. N., Vorren G., Öst L. G. (2025). Family therapy and cognitive behavior therapy for eating disorders in children and adolescents in routine clinical care: a systematic review and meta-analysis, European Child & Adolescent Psychiatry, 34:883-902.
Güney M. ve Ersoy G. (2020). Sporcularda Yeme Bozuklukları: Semptomları Tedavisi ve Önlenmesi, Spor ve Rekreasyon Araştırmalar Dergisi, 2(1), 44-56.
Hilbert A., Bishop M. E., Stein R. I., Tanofsky-Kraff M., Swenson A. K., Welch R. R., Wilfley D. E. (2012). Long-term efficacy of psychological treatments for binge eating disorder. Br J Psychiatry, 200:232-237.
Le Grange D., Lock J., Agras W. S., Moye A., Bryson S. W., Jo B., Kraemer H. C. (2012). Moderators and Mediators of Remission in Family-Based Treatment and Adolescent Focused Therapy For Anorexia Nervosa, Behaviour Research and Therapy, 85-92.
Makino M., Tsuboi K., Dennerstein L., (2004). Prevalence Of Eating Disoerders: A comparison Of Western And Non-Western Countries, Psychiatry And Clinical Neurosciences, 58(1), 1-7.
Mills S. J., E. Poulin L., Kirsh G. (2023). Comparison of ML-Oiented Versus CBT-Oriented Adjunctive Trearments: İmpacts On Therapeutic Alliance and Patient Engagement During Hospital Treatment For An Eating Disorder, Journal Of Eating Disorders, 11:98.
Oğur M. Ve Taşkale N. (2022). Yeme Bozukluklarında Geliştirilmiş Bilişsel Davranışçı Terapi: Bulimiya Nervoza Üzerine Bir Gözden Geçirme, Bilişsel Davranışçı psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 11(1),58-73.
Özcan Ö. ve Çelik G. (2017). Bilişsel Davranışçı Terapi, Türkiye Klinikleri, 3(2):115-20.
Özdamar-Ünal G. (2018). Obezitenin Psikiyatrik Yönü, Tedavisinde Davranışçı ve Bilişsel Davranışçı Terapi, Derleme, 7(1):31-41.
Özyurt G., Öztürk Y., Pekcanlar Akay A. (2017). Ergenlerde Yeme Bozuklukları ve Güncel Psikoterapötik Tedavisinin Gözden Geçirilmesi, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 24(1).
Pike K. M. (2003). Cognitive Behavior Therapy in the Posthospitalization Treatment of Anorexia Nervosa, American Journal of Psychiatry, 160:2046-2049.
Semiz M., Kavakçı Ö., Yağız A., Yontar G., Kuğu N. (2012). Sivas İl Merkezinde Yeme Bozukluklarının Yaygınlığı ve Eşlik Eden Psikiyatrik Tanılar, Türk Psikiyatri Dergisi, 24(3), 14957.
Sütcü S. T. (2015). Bilişsel Davranışçı Grup Terapileri, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(1):1-2.
Şentürk Z. (2020). Yeme Bozukluğu Hastalarında Tedavi Motivasyonu ve Tedavide Bilişsel Davranışçı Terapi, Yüksek Lisans Projesi, 1-104.
Şimşek M. H. (2022). Sağlık& Bilim 2022: Beslenme-2, Efe Akademi Yayınları.
Toker D. ve Hocaoğlu Ç. (2009). Yeme Bozuklukları ve Aile Yapısı: Bir Gözden Geçirme, Düşünen Adam, 22 (1-4): 36-42.
Turan Ş., Poyraz C. A., Özdemir A., (2015). Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(4):419-435.
Tümen Z. Ç. (2023). Yeme Bozukluklarına Genel Bir Bakış, Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi, 3(2):40-45.
Türkçapar M. H. ve Sargın E. A. (2012). Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler: Tarihçe ve Gelişim, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi.
Ulaş B., uncu F., Üner S. (2013). Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Olası Yeme Bozukluğu Sıklığı ve Etkileyen Faktörler, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2:15-22.
Vardal E. (2015). Yeme Tutumu: Bağlanma Stilleri ve Geştalt Temas Biçimleri Açısından Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, 1-156.
Vella-Zarb R., Milss J., Westra H., Carter J., Keating L. (2015). A Randomized Controlled Trial Of Motivational İnterviewing+Self-Help Versus Psyhoeducation+Self-Help For Binge Eating, International Journal of Eating Disorders, 328-332.
Yaşar A. B., Abomar A. E., Usta F. D., Taycan S. E., Kaya B. (2019). Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu Olan İki Vaka: EMDR ve BDT Kombinasyonunun Yeme Bozukluklarında Etkililiği, Turkish J Clinical Psychiatry, 22.
Yücel B. (2009). Estetik Bir Kaygıdan Hatalığa Uzanan Yol, Klinik Gelişim, 22(4),39-44.
Zhang H., Qian J., Wu Y., Liu F., Jin H., Wan Y., Li C., Yu D. (2022). An Update On The Prevalence Of Eating Disorders İn The General Population: A Systematic Review And Meta-Analysis, Journal of Eating Disorders, 27:415-428.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 ASES EDUSCI (INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATIONAL SCIENCES) ISSN: 2822-6844
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
The journal is licensed under a 