Otizm Alanında Paylaşımlı Okuma Araştırmalarının Haritalandırılması: Bibliyometrik Bir Analiz (1991–2025)


Özet Görüntüleme: 30 / PDF İndirme: 20

Yazarlar

  • Turan BAŞKONUŞ

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15774386

Anahtar Kelimeler:

Paylaşımlı okuma, etkileşimli kitap okuma, Otizm Spektrum Bozukluğu, bibliyometrik analiz, erken müdahale, dil gelişimi, ortak dikkat, aile destekli okuryazarlık.

Özet

Paylaşımlı okuma, erken çocukluk döneminde dil gelişimi, okuryazarlık becerileri ve sosyal etkileşimi destekleyen yaygın bir pedagojik yaklaşımdır. Yapılandırılmış ve etkileşim temelli doğası, özellikle iletişim, ortak dikkat ve sembolik anlama alanlarında güçlük yaşayan otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanılı çocuklar için bu yöntemi işlevsel kılmaktadır. Son otuz yılda, paylaşımlı okuma uygulamalarının otizmli çocuklar üzerindeki etkilerini ele alan çalışmalar giderek artış göstermiştir. Ancak bu literatürü bütüncül biçimde haritalayan sistematik bir inceleme eksikliği bulunmaktadır. Bu çalışma, bu boşluğu doldurmak amacıyla, 1991–2025 yılları arasında yayımlanmış ve paylaşımlı okuma ile otizme odaklanan 1.273 akademik yayını bibliyometrik analiz yöntemiyle incelemektedir. Veriler, Scopus ve Web of Science veri tabanlarından elde edilmiş; analizler R programı kullanılarak Bibliometrix paketi aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular, özellikle 2010 yılı sonrasında literatürde dikkate değer bir artış olduğunu ve alandaki temel katkı sağlayan yazarları, tematik kümeleri ve iş birliği ağlarını ortaya koymaktadır. Aile temelli müdahaleler, dijital okuma araçları ve paylaşımlı okumanın erken müdahale programlarına entegrasyonu öne çıkan araştırma eğilimleri arasındadır. Buna karşın, disiplinlerarası iş birliği ve kültürler arası temsil hâlen sınırlı düzeydedir. Bu çalışma, OSB’li bireylerin gelişimsel ve iletişimsel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, kanıta dayalı paylaşımlı okuma uygulamalarının gelişimine katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Referanslar

Akemoglu, Y., & Tomeny, K. R. (2021). A parent-implemented shared-reading intervention to promote communication skills of preschoolers with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 51(8), 2974-2987.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Publishing.

Aria, M., & Cuccurullo, C. (2017). bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, 11(4), 959–975. https://doi.org/10.1016/j.joi.2017.08.007

Boyle, S. A., McNaughton, D., & Chapin, S. E. (2019). Effects of shared reading on the early language and literacy skills of children with autism spectrum disorders: A systematic review. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 34(4), 205-214.

Börner, K., Chen, C., & Boyack, K. W. (2003). Visualizing knowledge domains. Annual review of information science and technology, 37(1), 179-255.

Cobo, M. J., López‐Herrera, A. G., Herrera‐Viedma, E., & Herrera, F. (2011). Science mapping software tools: Review, analysis, and cooperative study among tools. Journal of the American Society for information Science and Technology, 62(7), 1382-1402.

Fleury, V. P., & Ford, A. L. (2021). Shared reading extratextual talk with children with autism who have spontaneous speech. The Journal of Special Education, 55(1), 23-33.

Haebig, E., Jiménez, E., Cox, C. R., & Hills, T. T. (2021). Characterizing the early vocabulary profiles of preverbal and minimally verbal children with autism spectrum disorder. Autism, 25(4), 958-970.

Justice, L. M., & Ezell, H. K. (2002). Use of storybook reading to increase print awareness in at-risk children. American Journal of Speech-Language Pathology, 11(1), 17–29. https://doi.org/10.1044/1058-0360(2002/003)

Pianta, R. C., La Paro, K. M., & Hamre, B. K. (2008). Classroom Assessment Scoring System (CLASS) Manual: Pre-K. Paul H. Brookes Publishing Co.

Ricketts, J., Jones, C. R., Happé, F., & Charman, T. (2013). Reading comprehension in autism spectrum disorders: The role of oral language and social functioning. Journal of autism and developmental disorders, 43, 807-816.

Sloat, E. A., Letourneau, N. L., Joschko, J. R., Schryer, E. A., & Colpitts, J. E. (2015). Parent-mediated reading interventions with children up to four years old: a systematic review. Issues in comprehensive pediatric nursing, 38(1), 39-56.

Tager-Flusberg, H., Paul, R., & Lord, C. (2005). Language and communication in autism. In F. Volkmar, R. Paul, A. Klin, & D. Cohen (Eds.), Handbook of autism and pervasive developmental disorders (3rd ed., Vol. 1, pp. 335–364). Wiley.

Van Eck, N., & Waltman, L. (2010). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. scientometrics, 84(2), 523-538.

Zachor, D. A., Ilanit, T., & Itzchak, E. B. (2010). Autism severity and motor abilities correlates of imitation situations in children with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 4(3), 438-443.

Zupic, I., & Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational research methods, 18(3), 429-472.

Zwaigenbaum, L., Bauman, M. L., Choueiri, R., Kasari, C., Carter, A., Granpeesheh, D., ... & Natowicz, M. R. (2015). Early intervention for children with autism spectrum disorder under 3 years of age: Recommendations for practice and research. Pediatrics, 136(S1), S60–S81. https://doi.org/10.1542/peds.2014-3667E

İndir

Yayınlanmış

2025-06-30

Nasıl Atıf Yapılır

Turan BAŞKONUŞ. (2025). Otizm Alanında Paylaşımlı Okuma Araştırmalarının Haritalandırılması: Bibliyometrik Bir Analiz (1991–2025). ASES EDUSCI (INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATIONAL SCIENCES) ISSN: 2822-6844, 5(1), 458–481. https://doi.org/10.5281/zenodo.15774386