KABUL VE FARKINDALIK TEMELLİ YAKLAŞIMLAR BAĞLAMINDA OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKTA PSİKOLOJİK ESNEKLİĞİN ROLÜ
THE ROLE OF PSYCHOLOGICAL FLEXIBILITY IN OBSESSIVE-COMPULSIVE DISORDER WITHIN THE CONTEXT OF ACCEPTANCE AND MINDFULNESS-BASED APPROACHES
Özet Görüntüleme: 18
/ 
PDF İndirme: 7
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15719149Anahtar Kelimeler:
: Obsesif-kompulsif bozukluk, psikolojik esneklik, kabul ve kararlılık terapisi, utanç, suçluluk, algılanan stres.Özet
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), bireyin istemediği halde zihnine tekrar tekrar gelen düşünce, dürtü ya da imgelerin (obsesyon) neden olduğu yoğun huzursuzluğu ve kaygıyı azaltmak amacıyla gerçekleştirilen tekrarlayıcı davranışları veya zihinsel eylemleri (kompulsiyon) içeren, işlevselliği önemli ölçüde etkileyen bir psikiyatrik bozukluktur. OKB, bireyin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemesinin yanı sıra utanç, suçluluk ve yüksek düzeyde algılanan stres gibi duygularla da yakından ilişkilidir. Bu bağlamda, son yıllarda psikolojik esneklik kavramı, OKB semptomlarının anlaşılması ve yönetilmesinde önemli bir değişken olarak öne çıkmaktadır. Psikolojik esneklik, bireyin mevcut anda kalarak rahatsız edici içsel deneyimlere açık olabilmesi ve değerleri doğrultusunda eylemde bulunabilme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Kabul ve Farkındalık Temelli Yaklaşımlar, psikolojik esnekliği artırarak bireylerin obsesif düşüncelerle mücadele etme biçimlerini dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
Bu nitel derleme çalışmasının amacı, obsesif-kompulsif bozuklukta görülen semptomlarla utanç, suçluluk ve algılanan stres arasındaki ilişkide psikolojik esnekliğin oynadığı aracı rolü, kabul ve farkındalık temelli yaklaşımlar çerçevesinde incelemektir. Bu doğrultuda, alan yazında yer alan yerli ve yabancı çalışmalar sistematik bir şekilde taranmış ve içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışmalar, psikolojik esnekliğin düşük olduğu bireylerde obsesif-kompulsif semptomların daha yoğun yaşandığını, ayrıca bu kişilerin utanç ve suçluluk duygularına daha fazla maruz kaldığını göstermektedir. Kabul ve farkındalık odaklı müdahalelerin, bireylerin bu içsel yaşantılarını kabul etmelerine ve semptomlarla başa çıkmada daha uyumlu stratejiler geliştirmelerine katkı sağladığı görülmüştür.
Sonuç olarak, psikolojik esneklik, OKB'nin duygusal bileşenlerinin anlaşılmasında ve tedavi edilmesinde anahtar bir faktör olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma, hem kuramsal bilgiye katkı sunmakta hem de klinik uygulamalar için yol gösterici olabilecek çıkarımlar sağlamaktadır.
Referanslar
Abramowitz, J. S. (2006). The psychological treatment of obsessive-compulsive disorder. Journal of Clinical Psychology, 62(5), 751-765.
Ak, I. (2011). Obsesif-kompulsif bozukluk ve tedavisi. Psikiyatri Dergisi, 22(2), 74-84.
Aydemir, Ö. (2014). Obsesif-kompulsif bozukluk. İstanbul Tıp Kitabevi.
Baltaoğlu, D. (2015). Sosyal izolasyon ve yalnızlık psikolojisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 28(3), 145-154.
Bouchard, S., et al. (2015). Social support and psychological well-being in individuals with obsessive-compulsive disorder. Psychiatry Research, 228(1), 74-79.
Brady, R., et al. (2017). Social support as a predictor of obsessive-compulsive disorder treatment outcomes. Journal of Anxiety Disorders, 49, 35-43.
Cacioppo, J. T., & Patrick, W. (2008). Loneliness: Human nature and the need for social connection. W.W. Norton & Company.
Cacioppo, J. T., et al. (2006). Loneliness and health: Potential mechanisms. Psychosomatic Medicine, 68(3), 151-160.
Çetinkaya, Y., & Yılmaz, E. (2017). Yalnızlık ve sosyal izolasyonun psikolojik etkileri. Psikoloji Çalışmaları, 5(2), 203-211.
Demir, M. (2019). Yalnızlık ve sosyal izolasyonun psikolojik sağlığı etkileyen faktörler: Bir derleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(4), 225-234.
Erbaş, D., & Türk, E. (2018). Sosyal destek ve yalnızlık: OKB’li bireylerdeki rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 29(1), 22-30.
Foa, E. B., et al. (2005). Obsessive-compulsive disorder: A cognitive-behavioral therapy approach. New Harbinger Publications.
Güler, F. (2013). Yalnızlık ve anksiyete arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 17(4), 85-94.
Hawkley, L. C., & Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness and health: Potential mechanisms. Current Directions in Psychological Science, 19(3), 127-130.
Hüfner, C., et al. (2012). The relationship between social support, loneliness, and obsessive-compulsive symptoms in clinical and nonclinical samples. Journal of Anxiety Disorders, 26(7), 739-746.
Karaman, M., & Altun, H. (2014). Sosyal izolasyonun OKB semptomları üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 35(3), 102-112.
Kılıç, S. (2012). OKB tedavisinde bilişsel davranışçı terapinin rolü. Psikiyatri Dergisi, 23(1), 45-53.
McHugh, L., & Stewart, T. (2013). The Psychological Impact of Loneliness on Mental Health. Routledge.
Olatunji, B. O., et al. (2013). Anxiety and obsessive-compulsive symptoms in adults with social anxiety disorder: The role of loneliness. Journal of Abnormal Psychology, 122(1), 111-119.
Perlman, D., & Peplau, L. A. (1981). Toward a Social Psychology of Loneliness. In R. Gilmour & S. Duck (Eds.), Personal Relationships in Disorder. Academic Press.
Samuels, J. F. (2007). Obsessive-Compulsive Disorder: The Spectrum and Its Treatment. Psychiatric Clinics of North America, 30(4), 617-632.
Shafran, R., & Rachman, S. (2004). Obsessive-Compulsive Disorder: From Theory to Treatment. Oxford University Press.
Stein, D. J., et al. (2011). The role of social support in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Journal of Clinical Psychiatry, 72(12), 1581-1586.
Yıldız, M., & Ekinci, E. (2014). Sosyal destek, yalnızlık ve OKB semptomları: Bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(1), 11-19.
Yıldırım, G., & Arslan, E. (2016). Sosyal destek ve sosyal izolasyonun ruh sağlığı üzerindeki etkileri. Sosyal Psikoloji Dergisi, 3(1), 51-61.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 ASES EDUSCI (INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATIONAL SCIENCES) ISSN: 2822-6844
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 