TOPLUMSAL CİNSİYET VE CİNSEL KİMLİĞİN ALGILANIŞ BİÇİMLERİNİN SOSYOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
A SOCIOLOGICAL EVALUATION OF PERCEPTIONS OF GENDER AND GENDER IDENTITY
Özet Görüntüleme: 10
/ 
PDF İndirme: 5
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15719183Anahtar Kelimeler:
Cinsel yönelim, LGBT, Sosyal dışlanma, Toplumsal cinsiyetÖzet
Bu çalışma, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim ve kimlik kavramlarını kuramsal ve tarihsel perspektiflerle ele alarak LGBTİ+ bireylerin sosyal ötekileştirilme süreçlerini incelemektedir. Araştırmada, özellikle toplumsal normların, cinsiyet rolleri ve heteronormatif yapılar üzerinden bireyleri nasıl biçimlendirdiği; bu süreçlerin LGBTİ+ bireylerin benlik algısı, açılma deneyimi ve ruh sağlığı üzerindeki etkileri analiz edilmiştir.
Toplumsal cinsiyetin biyolojik değil, sosyal olarak inşa edilen bir olgu olduğuna işaret eden kuramsal çerçeve, Freud, Parsons ve Butler gibi kuramcıların katkılarıyla şekillendirilmiştir. Judith Butler’ın "toplumsal cinsiyetin performatifliği" kuramı, bireylerin kimliklerinin sabit değil; tekrar eden toplumsal eylemler yoluyla inşa edildiğini savunur. Bununla birlikte, Connell’in “hegemonik erkeklik” kavramı, erkekliğin toplumda norm haline gelme sürecini açıklarken, bu normların LGBTİ+ bireyleri nasıl dışladığını gözler önüne serer. Ayrıca kuir teori üzerinden yapılan tartışmalar, geleneksel kimlik kategorilerinin ötesine geçerek, toplumsal cinsiyetin ve cinselliğin akışkan doğasına dikkat çeker. Michel Foucault’nun söylem ve iktidar ilişkileri çerçevesindeki yaklaşımı, cinsel kimliklerin nasıl patolojikleştirildiğini ve denetlendiğini açıklamakta kullanılmıştır.
Sonuç olarak, bu çalışma, toplumsal cinsiyetin ve cinselliğin hem bireysel hem de toplumsal düzeyde inşa edilen, çok katmanlı ve dönüşebilir yapılar olduğunu ortaya koymakta; LGBTİ+ bireylerin karşılaştığı ayrımcılıklara karşı eleştirel ve kapsayıcı bir kuramsal çerçeve sunmaktadır. Çeşitli cinsel yönelimler sosyal dışlanmaya maruz kalmaktadır. LGBT gençlerin dünya genelinde ve Türkiye’de sosyal dışlanmaya maruz kalma davranışında bulunma oranlarının yüksekliğine bakıldığında bu durum açıkça görülmektedir Bu araştırmada cinsel yönelim sosyolojik bakış açısıyla ele alınacak, Sosyolojik teorik yaklaşımlardan ve literatürdeki çeşitli araştırma sonuçlarından yararlanılarak tartışılacaktır.
Referanslar
Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet (gender) ayrımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1–9.
Aşkın, M. (2007). Kimlik ve giydirilmiş kimlikler. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(10), 213–220.
Baird, V. (2016). Cinsel Çeşitlilik: Yönelimler, Politikalar, Haklar ve İhlaller (H. Demirtaş, Çev.). Metris Yayıncılık. (Orijinal eser 2001)
Bayer, R. (1981). Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton University Press.
Bem, S. (1993). The lenses of gender: Transforming the debate on sexual inequality. Yale University Press.
Blumer, H. (1986). Symbolic interactionism: Perspective and method. University of California Press.
Boell, S. K., & Cecez-Kecmanovic, D. (2015). On being ‘systematic’ in literature reviews. Formulating Research Methods for Information Systems, 48(1), 48–65.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
Butler, J. (1999). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. Routledge.
Butler, J. (2005). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (A. Yılmaz, Çev.). Metis Yayınları.
Butler, J. (2008). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (2. baskı). Metis Yayınları.
Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika (C. Soydemir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Cotter, A. (2010). Sexual Orientation and Human Rights: A Global Overview. Amnesty International Publications.
Dinçkol, D. (2005). Toplumsal Cinsiyet ve Medyada Temsili. Mor Çatı Yayınları.
Duman, Ö. (2018). Eşcinsel bireylerde içselleştirilmiş homofobi ve açılım süreciyle ilişkisinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
Entwistle, J. (2012). Cinsiyet/toplumsal cinsiyet. In C. Jenks (Ed.), Temel Sosyolojik Dikotomiler (ss. 220–221). Nota Bene.
Eroğlu, D. (2015). Ebeveynlerine açılan ve açılmayan lezbiyen ve gey bireylerde psikolojik uyum ve başa çıkmanın karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
Ertan, C. (2009). Hegemonik erkeklik ve eşcinsellik. In Anti-Homofobi Kitabı (ss. 156–160). Ayrıntı Yayınları.
Ertetik, İ. (2010). Coming out as a political act in LGBT movement in Turkey (Yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Foucault, M. (2003). Cinselliğin Tarihi (1. cilt). Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2005). Özne ve İktidar (O. Akınhay & I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Göker, Ö. (2010). Yazılı basında homofobi ve transfobinin yansımaları. In Anti-Homofobi Kitabı 2 (ss. 206–208). Ayrıntı Yayınları.
Göregenli, M. (2009a). Ayrımcılığın şiddeti: Nefret suçları. In Anti-Homofobi Kitabı (ss. 49–54). Ayrıntı Yayınları.
Görgülü, P. (2011). İkili cinsiyet iktidarında trans varlığı. Kaos GL, 118, 27.
Güner, U. (2015). Heteroseksist ayrımcılığın eşcinsel, biseksüel ve trans yaşamlara yansımaları. In Y. Tar (Ed.), Çalışma Hayatında Ayrımcılık ve Mücadele (ss. 113–138). Kaos Yayınları.
Güner, U., Kalkan, P., Öz, Y., Özsoy, E. C., & Söyle, F. (2011). Türkiye’de Cinsel Yönelim veya Cinsiyet Kimliği Temelinde Ayrımcılığın İzlenmesi Raporu. İstanbul Üniversitesi, İnsan Hakları Merkezi.
Güzel, Ö. D. (2017). Lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüellerin sosyal dışlanma deneyimleri (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
Jagose, A. (2017). Queer Teori: Bir Giriş (A. Toprak, Çev.). Nota Bene.
Kabacaoğlu, G. (2015). Gey ve Lezbiyenlerde Açılma Süreci: Nitel Bir Çalışma (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Kayır Öztunalı, G. (2015). Sosyolojik değerlendirme: LGBT bireyler açısından cinsiyet kimlikleri meselesi. Eğitim Bilim Toplum, 13, 73–97.
Madran Demirtaş, A. H. (2003). Sosyal kimlik kuramı: Temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1), 123–144.
Özdemir, E. (2010). Kimlik kavramı ve teorik yaklaşımlar. Eğitim Bilim Toplum, 8(32), 9–29.
Riccardo, C., César, R., & Claudio, C. (2016). Discrimination and mental health of LGBT youth in Mexico. Journal of Youth Studies, 19(8), 1012–1029.
Sancar, S., Acuner, S., Üstün, İ., Bora, A., & Romaniuc, L. (2006). Bir de Buradan Bak: Cinsiyet Eşitsizliği Bir “Kadın Sorunu” Değil, Toplumun Sorunudur. KADER Yayınları.
Sapancalı, F. (2005). Sosyal Dışlanma. Dokuz Eylül Yayınları.
Savin-Williams, R. C. (2005). The New Gay Teenager. Harvard University Press.
Şafak, Y. (2012). LGBT Öğrenciler ve Aileleri ile Çalışan Öğretmenler İçin Eğitim Broşürü (1. baskı). Kaos GL – Ayrıntı Yayınları.
Şahin, T. (2009). Sosyal dışlanma ve yoksulluk ilişkisi (Uzmanlık tezi). T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
Şenel, B. (2014). Cinsel yönelim ayrımcılığının gündelik hayata yansımaları (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Söyle, F., Demirbaş, H. B., Kaptan, S., & Hun, S. (2017). Cinsiyet Geçiş Kılavuzu (H. Çelik, Ed.). Punto Baskı.
Stevens, H. (2011). Gay ve Lezbiyen Yazını. Sel Yayıncılık.
Taratanoğlu, Ş. (2010). Sosyal dışlanma: Küreselleşme perspektifinden bir kavramsallaştırma çabası. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 42, 1–13.
Timisi, N. (1997). Medyada Cinsiyetçilik. KSSGM Yayını.
Yıldırım, L. (2014). Sosyal dışlanma karşısında eşcinsel kimliğin kurulumu (Yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
Yüksel, Ş. (2010). Eşcinsellik, sosyal dışlanma ve ruh sağlığı sorunlarına yaklaşım. In Anti-Homofobi Kitabı 2 (ss. 79–84). Ayrıntı Yayınları.
Young, I. M. (2009). Throwing Like a Girl and Other Essays in Feminist Philosophy and Social Theory. Oxford University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 ASES EDUSCI (INTERNATIONAL JOURNAL OF EDUCATIONAL SCIENCES) ISSN: 2822-6844
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 